Yahudilerin Yılbaşı Bayramı Yarın Başlıyor

5785. yıla giren Yahudilerin Roş Haşana (Roş Aşana) bayramı kutlanmaya başlandı.
Museviler için İbrani takvime göre yılbaşını simgeleyen Roş Aşana Bayramı dünya genelinde Museviler tarafından kutlanmaya başlandı.
M.Ö. 5. yüzyılda Babil’e sürgüne gönderilen ve 70 yıl sonra yeniden kutsal topraklara dönebilen Yahudiler Tişri ayının ilk gününü evrenin yaratılışının ilk günü kabul ediyor.
Yahudi Yeni Yılı Roş Aşana, dünya genelindeki Yahudiler tarafından her yıl kutlanan bir gelenek.
İbranice'de “yıl başı” anlamına geliyor ve sinagogda dua törenlerine katılarak, boynuzdan yapılma antik bir müzikal enstrümanın sesini dinleyerek ve çeşitli sembolik -ve lezzetli- yiyecekler yiyerek kutlanıyor.
Roş Aşana Yahudilikte 10 günlük tövbenin başlangıcına işaret ediyor. Bu dönem Yahudilerin oruç tuttuğu ve günahlarından arınmak için dua ettiği kutsal gün Yom Kippur'la doruğa ulaşıyor.

Kuranı Kerim Yahudilerin azgınlıklarından ve yurtlarından çıkarıldıklarından söz eder.
Hz. Peygamber’den (Aleyhisselam) önceki Yahudiler Allah’a verdikleri sözlerde durmadıkları, Allah’ın âyetlerini inkâr ettikleri ve kendilerinin haksız olduklarını bile bile peygamberlere karşı düşmanca duygular besleyip içlerinden bir kısmını yalanladıkları, bir kısmını da öldürdükleri için, bulundukları her yerde üzerlerine zillet (alçaklık) ve âcizlik damgası vurulmuştur. Yahudi tarihinde bu zilletin örnekleri pek çoktur. Meselâ Yahudilerin Bâbil esareti (m.ö. 586-538), Roma İmparatorluğu’nun Kudüs’ü uzun süre işgal altında tutması (F. Buhl, “Kudüs”, İA, VI, 953) ve Hz. Ömer zamanında (638) Kudüs’ün müslümanlar tarafından fethedilmesi (Mevlânâ Şiblî, İslâm Tarihi, VII, 152) neticesinde Yahudilerin 2000 yıl gibi uzun süre millî devletlerini kuramamış olmaları bu zilletin örnekleridir. Yahudilerin Roş Aşanah bayramı olarak kutladıkları gün aslında Babil sürgününden kurtuldukları gündür.

Roş Haşana hakkında bilmeniz gereken her şey.
İki gün süren bayram boyunca ailece yemek yeme ve ballı elma veya elma reçeli yeme adetleri vardır. Sinagog’da bayramın ikinci sabahı, senenin iyi geçmesini dilemenin sembolü olarak koç boynuzundan yapılan şofar çalınır. Roş Haşanah'ın kutlandığı gün boyunca Yahudilerin dinlenme günü olan şabat günü olan yasaklar geçerlidir.

Ne zaman kutlanır?
Roş Aşana bu sene 2 Ekim 2024 Çarşamba Akşam başlıyor, 4 Ekim 2024 Cuma akşamı sona eriyor.
Bayramın Gregoryen takvimdeki günleri her yıl değişiyor çünkü Yahudiler hem ay hem de güneşin hareketlerine dayanan bir takvim kullanıyor.
Roş Aşana her yıl Yahudi takviminin ilk ayı olan Tişri'nin ilk gününde kutlanıyor.
Tişri, Gregoryen takvimde her zaman eylül veya ekim ayı günlerine denk geliyor.
Roş Aşana Yahudilikte 10 günlük tövbenin başlangıcına işaret ediyor.
Bu dönem Yahudilerin oruç tuttuğu ve günahlarından arınmak için dua ettiği kutsal gün Yom Kippur'la doruğa ulaşıyor.
Musevi birine mutlu bir yeni yıl dilemek için “iyi yıl” anlamına gelen “Şana Tova“ veya “iyi ve hoş yıl” anlamına gelen “Şana Tova Umetukah” sözlerini kullanabilirsiniz.

Neyi anıyorlar?
Roş Aşana, Yahudi Yeni Yılı'nı kutlarken aynı zamanda evrenin yaratılışına da işaret ediyor.
Yahudilikte, Haşem'in (Tanrı) evreni altı günde yarattığı öğretilir.
Altıncı günde Hz.Adem aleyhisselam ve Hz.Havva'nın yaratılmasını da içeren bu altı günlük süre, her hafta Şabat'ta Yahudi halkı tarafından kutlanan ve dinlenme günü olan yedinci günle sonlanır.
Britanya'daki bir Ortodoks Yahudi Hasidik derneği olan Chabad, Roş Aşana'yı “Evrenin doğum günü, Tanrı'nın Adem ve Havva'yı yarattığı gün ve Yahudi yılının ilk günü” diye açıklıyor.

Geleneksel Roş Aşana yiyecekleri
Elma tatlısı: 'Bore Peri Haets' berahası söylenir ve ilk Yei Ratson okunur. Ardından elma tatlısı yenilir. Bunun amacı, başından sonuna kadar yeni ve tatlı olacak bir seneye başlama dileğidir.
Pırasa: İbranice’de 'karti' denen pırasa düşmanlar için söylenen 'şeyikaretu' ("yok olsunlar") ile benzeşir. İlgili Yei Ratson okunur ve ardından pırasa ağırlıklı yemekten bir lokma yenilir.
Pazı: İbranice pazı için 'salka' denir ve bu kelime, yine düşmanlar için söylenen 'şeyistaleku' ("uzaklaşsınlar") ile aynı kökten gelir. İlgili Yei Ratson okunur, ardından pazı ağırlıklı yemekten bir lokma yenilir.
Hurma: İbranice’de hurma, 'tamar'dır. Bu kelime, düşmanlar için söylenen, 'şeyitamu' ("sona ersinler") ile benzeşir. İlgili Yei Ratson okunur ve birer hurma yenilir.
Kabak: İbranice’de kabak, 'kara'dır. Bu kelime, hem Yahudiler hakkında verilmiş olabilecek olumsuz kararlar için söylenen 'şetikra' ("yırtılsın") sözcüğünü çağrıştırır, hem de hak edilen iyilikler için söylenen 'veyikareu' ("okunsunlar") ile aynı kökten gelir. İlgili Yei Ratson okunur, ardından kabak ağırlıklı bir yiyecek yenir.
Balık: Balık, bereketi ve çoğalmayı simgeler. Bazı ailelerde, İbranice’si 'rubya' olan, 'rav' ("çok") kelimesini çağrıştıran börülce yeme adeti vardır. İlgili Yei Ratson okunur, ardından bir parça balık ve/veya börülce yenir.
Kuzu (yoksa tavuk veya balık) başı: İbranice’de baş, 'roş'tur. Bunun amacı, daima baş olmak ve kuyruk olmamak için dilekte bulunmaktır.

Geleneksel Selamlamalar
Roş Aşana’nın ilk gecesinde, akşam ayininde sonra Hasidik Yahudiler,“İyi bir yılın ve güzel bir yaşamın olsun” derler.

Derlemedir