Halk arasında Kurşunlu Cami olarak anılan Hüsrev Paşa Caminin, III. Murad döneminde kimliği tam olarak tesbit edilemeyen bâninin, Sicill-i Osmânî’de 995’te (1587) İran seferinde şehid olduğu belirtilen ve Van bölgesinde bir süre beylerbeyilik yapan Köse Hüsrev Paşa tarafından 1567 yılında inşa ettirildiği de söylenir.
Müslümanlar ile Ermeniler yan yana, iyi komşuluk ilişkisi içinde yüz yıllarca birlikte kardeşçe
yaşamışlardır. 1915-18 Rus-Ermeni işgali sırasında şehirdeki tüm mimari yapılar yakılıp yıkılarak yok edilmiştir.
Bu tarihten 2010 yılına kadar doğanın ve diğer her türlü olumsuz koşulların etkisi altında yıkılan mimari
yapılardan biri de Hüsrev Paşa Külliyesi’dir. Cami, I. Dünya Savaşı’ndan beri terkedilmiş olarak Van'ın Eski Van olarak bilinen bölgesindedir.
2013 yılından beri restore edilmeye çalışılmaktadır. Cami beş vakit ibadete açıktır.
Mimarının Mimar Sinan olduğu söylense de kesin kanıt yoktur. Bir ihtimal Sinan’ın Van’a gönderdiği bir kalfasına inşaatları yaptırmak suretiyle gerçekleşmiş olabilir.
Caminin giriş kapısı üzerinde Celi Sülüs harflerle yazılmış iki beyitlik tarih kitabesi yer almaktadır. Farsça yazılı kitabede Beylerbeyi Hüsrev Paşa ve hattat Yusuf'un adları okunmaktadır. Kaynaklarda yapının mimarı olarak Van Eyaleti Hassa mimarı olan mimar Selman’ın görevlendirildiği ve cami planının başkent İstanbul’dan gönderildiği belirtilmiştir
Orijinal mihraptan eser kalmamıştır. Kıble duvarının ortasına yerleştirilmiş dikdörtgen görünüşlü mihrap, 1992 yılında define arayıcıları tarafından tahrip edilmiştir. Ayrıca caminin içini süsleyen kalemişi ve çinilerden çok az kalmıştır.. Cami yanında yer alan türbede kimin yattığı bilinmemektedir. Hüsrev Paşa’nın türbesi İstanbul’dadır.
Türbe kapısında şu kitâbe y er alır: “el-Mü’minü hayyün fi’d-dâreyn” (Mümin iki dünyada da diridir). Üstü sivri külâhlı olan yapının içinde ise kubbe vardır. Türbe kapısı üstünde Türkçe kitâbesi yer almıştır. Her cephesinde dilimli boşaltma kemeri içinde bir penceresi bulunan bu küçük mimari eser genel görüntüsüyle yapıldığı yılların klasik Osmanlı-Türk mimari üslûbuna uymayan bir karaktere sahiptir.
Hüsrev Paşa Külliyesi, cami, şadırvan, medrese, imaret, sibyan
okulu, hazire, çeşme, kümbet, han ve çifte hamam yapı bölümlerinden oluşmaktadır. Günümüzde onarılan külliye bölümlerinden cami, şadırvan, avlu, medrese, imaret ve kümbet aktif olarak dini,
sosyal ve kültürel amaçlı faaliyetlerde kullanılmaktadır
Hüsrev Paşa Camiine Nasıl Gidilir:
Eski Van'ın Ortakapı Mahallesi’nde bulunmaktadır. Şehir merkezine 3 km mesafede olup kalenin eteklerine yakındır. Minibüs ve otobüsle gitme imkanı bulunmaktadır.
Foto Erol Kara / @Dinierk
Faydalanılacak Kaynak dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1383284
Hoş geldiniz. Fikirlerinizi paylaşmanızdan mutluluk duyarız