Bir çok kaynaktan edindiğim bilgilerin özünde Malta ülkesinin Başkent Valetta’nın Marsa semtinde, yer alan Sultan Abdülaziz ve Sultan Abdülhamit imzalı bu yapı bir Müslüman mezarlığı. Her ne kadar Türk imzası olsa da bu mezarlığa Türkiye, Cezayir, Mısır, Fransız Polinezyası, Libya, Hindistan, Endonezya, Fas, Myanmar ve Somali gibi farklı ülkelerden pek çok kişinin defnedildiğini de öğreniyoruz.
Elhamra Sarayı, Endülüs Sarayı ve Taç Mahal gibi bir çok ünlü yapıtlara emsal olacak şekilde kendisinden övgü ile söz edilen mezarlıkta pek çok Türk şehidinin yer alması dolayısıyla da Türk Şehitliği olarak anıldığını ve mezarlık girişindeki tabelada bu şekilde yazdığını görebiliriz.
Her zaman olduğu gibi, mezarlık detaylarına girmeden önemli bilgileri aktarmak istiyorum. Detayları merak edenler içim tabii ki Bilgin Google..
İki Müslüman Osmanlı sultanının kazandırdığı “Osmanlı’nın Taç Mahali” olarak kabul edilen Türk şehitliğinde ilginç olan yapımında emeği geçenlerden birinin Osmanlı konsolosu Naum Duhani'nin bir Yahudi, mimar Emanuele Luigi Galizia'nın Ermeni olduğudur. Bu demektir ki, asırlarca dünyaya hükmetmiş olan Devlet-i Alinin insanların dinine değil insanlara verdiği değeri gösterir. Hakimiyeti altında olan topraklarda yaşayanları din, ırk, renk olarak ayırmayan Osmanlı'nın bu engin ferasetinin yine de hoşgörülü davrandığı o soyların ihaneti ile yıkılması.. Acı olan bu değil mi.. Hatta İstanbul'da pek çok saray, köşk ve malikaneye imzası atan Balyan ailesinin ihanetini Tarih hiç bir zaman unutmayacak.
Türkler 1565 yılında Malta'yı işgal ettiğinde liman tesisleri ve su kaynakları nedeniyle Marsa'da kamp kurdular. Pek çok Türk düşmanın kuyuları zehirle doldurması yüzünden, kuyulardan su içenler ölünce bu mezarlığa gömülmüştür
Ayrıca, 1908 yılında Sardinia faciasından çıkarılan 23 Fas yolcunun cenazeleri Türk Şehitliği'ne gömüldü. Mekke'ye hac için giden yolcuları taşıyan gemi alevler içinde patlaması sonucu 118 kişi ölmüştü. I. Dünya Savaşı sırasında, Çanakkale ve Gelibolu'dan getirilen bazı Türk savaş esirleri şehitliğe gömüldü.
Mezarlıkta ayrıca İngiliz Milletler Topluluğu ülkelerinden (I. Dünya Savaşı'ndan yedi ve II. Dünya Savaşı'ndan dört) bazı Müslüman askerlerin ve 15 Fransız askerinin mezarı bulunmaktadır. İngiliz Milletler Topluluğu ve Fransız savaş mezarlarına İngiliz Milletler Topluluğu Savaş Mezarları Komisyonu tarafından yönetilmektedir.
Mezarlığa dönersek, ihtişamlı giriş kapısı, dört küçük minare ortasında yükselen ve büyükçe bir hilali taşıyan zarif kubbesiyle göz dolduran şehitlik, kapının cephesinde padişah emriyle yapıldığının bir göstergesi olarak 1290 yılına ait bir tuğra yer alıyor. Bahçesini çevreleyen yüksek, işlemeli taş duvarları, köşe başlarındaki zarif minarelerle yapı, tam bir uyumu yansıtıyor. Şehitlikte sonradan II. Abdülhamid tarafından yaptırılan güzel bir mescit ve çeşmede bulunuyor. Malta'da ölen I. Dünya Savaşı savaş esirlerini anımsatan bir anıt yer almaktadır.
Ağırlıklı olarak Katolik lerin yaşadığı Malta'da Müslümanlar (nüfusun yaklaşık %1,2'si) azınlıktadır ve mezarlık artık kullanılmamaktadır.
Bugün Türk Askeri Mezarlığı Türk hükümetinin himayesinde olup 2015 yılında restore edilmiştir. Mezarlık halka açık değil ama randevu ile ziyaret edilebilir. Ziyaret için Türk Büyükelçiliğinden önceden randevu alınması gerekmektedir.
Son söz :
Yahudi asıllı Alman iktisatçı Fritz Neumark derki; “Türkler pek farkında değil ama Avrupalılar şu gerçeğin farkındadır. Tarihten Türkler çıkarılırsa ortada tarih diye bir şey kalmaz.” Dünyanın hangi köşesine baksanız orada Türklere ait bir ize rastlarsınız
ALORS – QUE – LE – SOLEIL – SERA – COURBÉ
ET – LES – ÉTOILES - TOMBERONT
DES - TOMBEAUX – SCELLÉS - PAR - LA - MORT
SERONT - BOULEVERSÉS
ET - DE - CE – LIT - DE - POUSSIÈRE
EVEILLÉS - DU - SOMMEIL
SORTIRONT – ROYONNANTS
LES – ENFANTS – DE – LA – FOI – ET – DE – LA - PRIÈRE
_______
DIEU - N’EST - IL - PAS - ASSEZ - PUISSANT
POUR – FAIRE – REVIVRE - LES - MORTS
_______
ÉRIGÉ – EN - L’ANNÉE – DE - L’HÉGIRE – 1290
SOUS – LE – RÈGNE – DE – SA – MAJESTÈ – IMPÉRIAL
ABDUL – AZIZ – KHAN
EMPEREUR – DES – OTTOMANS
NAOUM – DUHANY- EFEENDY
SON – CONSUL – GÉNÉRAL – À – MALTE
_______
E. L. GALIZIA – ARCHITECTE
Anlamı: Güneş battıkça ve yıldızlar düştükçe, ölümle mühürlenen mezarlar rahatsız edilecek ve uykudan uyanan bu toz yatağından çocuklara inanç ve namazın ışıltısıyla çıkacaklar.
_______
Tanrı ölüleri diriltecek kadar güçlü değil mi?
_______
Osmanlı Padişahı Sultan Abdülaziz Han döneminde 1290 yılında Hegira'dan dikildi.
Naum Duhani Efendi - Malta Başkonsolosu.
_______
E. L. Galizia - Mimar)
İşte fotoğraflarla Malta'daki Türk Şehitliği
( Bilgiler ve fotoğraflar yerli yabancı bir çok kaynaktan derlenmiş olup, hak sahibi olanların ilgili metayı kaldırmamız için mesaj göndermeleri yeterlidir.)
Derleme @seyyaherol / bizdenoku
Hoş geldiniz. Fikirlerinizi paylaşmanızdan mutluluk duyarız