Tekbir kelimesi, bilhassa İsra süresi 111. ayetinde , Müddesir 3. ve Hac suresinde 37. ayette geçer. Allah'ın her şeyden üstün, yüce ve ulu olduğunu ifade eder. Bu sebeple Eûzü besmele çekmek sünnet, tekbir getirmek ise kimine göre vacip, kimine göre mendup, kimine göre sünnettir.
Peygamber (sav) -Nübüvvetin ilk yıllarında- Fecr suresinin inişinden sonra öncekilere nispetle bir müddet vahyin kesilmesi üzerine çok üzülmüştü. Müşrikler “Allah Muhammedi bıraktı, terk etti” gibi dedikodular yapmaya ve kendisinin Rabbi tarafından terk edildiğini söylemeleri daha da üzmüştü. Böyle bir şeyin söz konusu olmadığını bildiren Duha suresi indiğinde, sevincinden “Allahu ekber” demişti. Onun için Duha suresinden itibaren okunan her surenin sonunda birer defa “Allahu ekber” demek sünnettir.
Diğer bir rivayette göre ise bunu bizzat Peygamber Efendimiz (sav) tavsiye etmiştir: Übey bin Ka'b (ra) Kur'ân-ı Kerîm'in küçük sûrelerini Peygamber (sav)'in huzurunda okudu. Peygamber (sav) de her sûrenin sonunda tekbir getirmesini söyledi. Ebû Bekir (ra) Dûha sûresinden itibaren her sûrenin sonunda tekbir getirilmesini hoş gördü. (Hakim, el-Müstedrek, III/304.)
Hz. Ali (r.a.): "Kur’an okuduğun zaman, kısa surelere geldiğinde tekbir getir. Çünkü tekbir, Allah’a karşı bir şükür, sevgi ve hatmin bittiğini de ilân etmedir " demiştir (Ibn Manzur, Ebu’l-Fazl Cemâleddin Muhammed, Lisanu’l-Arab, Beyrut 1955, V, 127.)
İşte hatimlerde Duhâ’dan Nas suresine kadar Tekbir getirilmesinin sebebi budur.
Yedi kıraat içerinde sadece İbn Kesir rivayet etmiştir. İbn Kesir’in ravisi Bezzî için hadis konusunda mutemet, yani güvenilebilir bir kişi değildir denmiştir. Yani bu konuda bütün kıraat imamları icma etmiş değildir.
Hatimlerde tekbir getirme adeti Hicrî 3. asrın ortalarında ortaya çıkmış ve daha sonra yaygınlaşmıştır. Sahabe ve tabiin adeti deniliyor ancak bunun çok yaygın olduğuna dair kuvvetli bir delil de yok.
Tekbir Allah Teala’nın azametini dile getirmek ve O’nu yüceltmek için söylenir. Zatı, sıfatları ve fiilleri açısından eşsiz ve büyüktür. Biz bunu dile getirmiş oluruz. İmam Maturidi ise tekbiri Allah Teala’nın zat, sıfat ve fiillerinde eksiksiz ve kusursuz olması şeklinde izah eder.
Kur’an’ın birçok ayetinde bizden Allah’ı yüceltmemiz istenir.
“Çocuk edinmeyen, hakimiyette ortağı bulunmayan, acizlikten ötürü bir dosta da ihtiyacı olmayan "Allah'a hamd olsun" de ve tekbir getirerek O'nun şanını yücelt!" İsrâ Suresi 111. ayeti :
Unutmayın ki, o kurbanların ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşır. Sizden Allah’a ulaşacak olan tek şey takvânızdır. Allah böylece o hayvanları hizmetinize verdi ki, sizi doğru yola ilettiği için tekbir getirerek Allah’ın büyüklüğünü ilan edesiniz! Rasûlüm! Artık o iyilik eden ve işini güzel yapanları müjdele! Hac suresi 37. ayeti
Yalnız Rabbini büyük tanı; O’nun sonsuz büyüklüğünü ilan et! Müddesir suresi 3.ayet
Hanefi mezhebine göre tekbir 'Allahu ekber Allahu ekber, Lâ ilâhe illallahu vallahu ekber. Allahu ekber ve lillahi'l-hamd. ' şeklinde getirilir.
Şüphesiz doğrusunu Allah c.c bilir
Derleme Erol Kara / @dinierk
Hoş geldiniz. Fikirlerinizi paylaşmanızdan mutluluk duyarız