Cemaziyelevvel Ayımız Mübarek Olsun

Hicri Takvimin beşinci ayı olan Cemaziyelevvel ayı (ya da Cemâde el-Ula), bu akşam namazı vaktiyle başlıyor, yarın da ilk günü (23 Ekim 2025) olmuş olacak.
Rebîülâhirden sonra, cemâziyelâhirden önce gelir. Türkçe’de cemâdilûlâ ve cemâdilâhire, daha yaygın olarak da cemâziyelevvel ve cemâziyelâhir şekillerinde kullanılan iki ayın Arapça’daki asıl adları cumâdelûlâ  ve cumâdelâhiredir. 

Câhiliye döneminde diğer aylar gibi bu iki ayın da başka adları bulunduğu, bu isimlerin İslâm’ın doğuşu sırasında kullanılmaya başlandığı nakledilmektedir.
Ayrıca yılın beşinci ve altıncı ayları olmalarından dolayı cumâdelûlâya cumâdâ hamse, cumâdelâhireye cumâdâ sitte de denilmiştir.
Cumâdâ “soğuk” ve “kurak” anlamlarına gelir. Söz konusu ayların isimleri değiştirildiği sırada şiddetli soğuk veya kuraklık hüküm sürdüğünden bu şekilde adlandırıldıkları rivayet edilir.
İslâm tarihinde cemâziyelevvel ayları içinde birçok hadise cereyan etmiştir.

• Hz. Ali cemâziyelevvelin sekizinde doğmuş,
• Cemel Vak‘ası bu ayın on beşinde olmuştur. 
• Ca‘fer es-Sâdık bu ayın altısında dünyaya gelmişlerdir
• Hz. Fâtıma ise yirmisinde dünyaya gelmişlerdir. 
• 13 Cemaziyelevvel 11: Muhammed Peygamber'in en küçük kızı, Hz.Ali'nin zevcesi, Hasan ve Hüseyin'in vâlidesi Hz.Fatıma öldü.
• 15 Cemaziyelevvel 36: Zeynelâbidîn doğdu.
• 20 Cemaziyelevvel 857: Yedinci Osmanlı padişahı Fâtih Sultân Mehmed; Konstantiniyye'yi (şimdiki İstanbul) fethetti.

Bir Hikâye

Cemâziyelevvel, Türkçe’de “cemâziyelevvelini bilmek” deyimi içinde bir kimsenin kısmen lekeli olan ve herkesçe bilinmeyen geçmişinden kinaye olarak kullanılmaktadır.

Hikayesi ise şöyledir: Arşiv müdürlüğünde çalışan bir zat günü ve ayı geçen belgeleri arşive kaldırır. Arşive kaldırılan evraklar ise rulo haline getirilir ve bez bir çuval içerisine konulurdu. Çuvalın üzerine ise hangi ay olduğu yazılırdı. O sıralarda ekonomik durumu kötüye giden çalışan elbise ihtiyacını karşılayamaz hale gelmiştir. Böylece arşivde belgelerin saklandığı bez çuvallardan bir kaçını evine götürerek hanımına elbise diktirmiştir. Fakat götürdüğü bu çuvallardan birinin üzerinde Cemaziyelevvel yazısı silinmemiş ve kalmıştır. Yağmurlu bir havada ise ince kumaşlarla giyinen o dönemin insanları yağmur yağmasıyla birlikte içerisinin görünmesi sebebiyle iç giyiminde Cemaziyelevvel yazısı belirmiştir. 

İnsanlar mahcup olmasın diye farkettirmese de zaman içinde ciddi bir zenginliğe erişen zat bir mecliste kendisini överken mecliste bulunanlardan bir tanesi gayet mütevazı bir şekilde “Efendi biz senin cemaziyelevvelini de biliriz” diyerek ince bir nüansla dokunmuştur. İşte bu sebeple bu ayın ismi de bu deyimle beraber Türkçemize kazandırılmıştır. Elbette ki bu deyimin bize kazandırmış olduğu kıssadan hisse olayı da vardır. Cemaziyelevvel ve Cemaziyelahir’den sonra gelen üç aylar vardır.

Cemaziyelevvel ayı ise 20 Kasım 2025 Perşembe gecesi biter ve 21 Kasım 2025 Cuma Cemaziyelahir ayı başlar. Perşembe'yi Cuma'ya bağlayan gece Cemaziyelahir ayının gecesidir.