Allah Subhanehu ve Teala neden kullarına helal ve güzel olan yiyecekleri seçmelerini, haram olanlardan ise uzak durmalarını emrediyor ?
Helal ve haram sınırına riayet etmek, özellikle gıdalar konusunda ayrı bir önem taşımaktadır. Nitekim yüce peygamberlere yönelik olan hitapta önce helal gıda ile beslenilmesi, akabinde sâlih amel işlenmesi emredilmiştir.[Mü’minun, 51] Gerek gıdasında gerek kazandığında helal-haram ölçüsüne riayet etmeyenin, düzenli ibadetlerinde çok titiz olsa bile dualarının kabul olunmayacağı, Allah Teâlâ katında bir değer taşıyamayacağı da vurgulanmıştır[Müslim, “Zekat”, 19.]
Haramdan kaçınmak, faydalı olmasının yanı sıra, kulun Yaratıcısına olan imanının ve takvasının da delilidir. Yüce Allah şöyle buyurmaktadır;
“Allah’ın size verdiği rızıklardan helal ve temiz olarak yiyin ve iman ettiğiniz Allah’tan korkun.” (Maide Suresi, 88)
Helal yiyecek ve içecekler insan vücuduna faydalar sağlar. Ayrıca, helal yiyecek ve içecekler sağlıklı bir vücut, Allah Teala'nın gazabından korunma ve bereketi davet etme gibi faydalar sağlar.
“Allah’ın size verdiği rızıklardan helal ve temiz olarak yiyin ve iman ettiğiniz Allah’tan korkun.” (Maide Suresi, 88)
Helal yiyecek ve içecekler insan vücuduna faydalar sağlar. Ayrıca, helal yiyecek ve içecekler sağlıklı bir vücut, Allah Teala'nın gazabından korunma ve bereketi davet etme gibi faydalar sağlar.
Helal Yiyeceklerin Özellikleri
Çeşitli kaynaklardan alıntılar yapılarak, bir malın helal veya haram olup olmadığını ve tüketime uygun olup olmadığını şu yollarla öğrenebileceğimiz açıklanmıştır:
- İlk olarak, Kuran ve hadislerdeki açıklamalar.
- İkinci olarak, insan sağlığına olan faydaları.
Çeşitli kaynaklardan alıntılar yapılarak, bir malın helal veya haram olup olmadığını ve tüketime uygun olup olmadığını şu yollarla öğrenebileceğimiz açıklanmıştır:
- İlk olarak, Kuran ve hadislerdeki açıklamalar.
- İkinci olarak, insan sağlığına olan faydaları.
- Üçüncü olarak, yiyecek ve içecekler vücuda, zihne veya düşüncelere zarar vermez.
- Dördüncü olarak, kirli, pis ve iğrenç değildir.
Helal yiyecek ve içeceklerin gereklilikleri yalnızca malın türüne göre değil, aynı zamanda nasıl elde edildiklerine göre de incelenir. İslam ayrıca helal yiyecek ve içeceklerin nasıl elde edildiklerine göre de incelenmesini gerektirir:
1. Sahte veya yasa dışı yollarla elde edilmemişse Allah Teala şöyle buyuruyor: Birbirinizin mallarını haksız yere yemeyin, hatta bile bile insanların mallarından bir kısmını haksız yere yemeyin. "Aranızda birbirinizin mallarını haksız yere yemeyin." (Bakara Suresi, 188)
Yani haram yoldan kazanılan para, gıdaya harcanırsa, gıda haram olur.
2. Eğer yiyecek faiz yoluyla elde edilirse, bu da onu haram statüsüne sokar. Kur'an-ı Kerim'de Bakara Suresi 276. ayette açıklandığı gibi, "Allah faizi mahveder, sadakaları ise bereketli kılar..." (Bakara Suresi 276).
- Dördüncü olarak, kirli, pis ve iğrenç değildir.
Helal yiyecek ve içeceklerin gereklilikleri yalnızca malın türüne göre değil, aynı zamanda nasıl elde edildiklerine göre de incelenir. İslam ayrıca helal yiyecek ve içeceklerin nasıl elde edildiklerine göre de incelenmesini gerektirir:
1. Sahte veya yasa dışı yollarla elde edilmemişse Allah Teala şöyle buyuruyor: Birbirinizin mallarını haksız yere yemeyin, hatta bile bile insanların mallarından bir kısmını haksız yere yemeyin. "Aranızda birbirinizin mallarını haksız yere yemeyin." (Bakara Suresi, 188)
Yani haram yoldan kazanılan para, gıdaya harcanırsa, gıda haram olur.
2. Eğer yiyecek faiz yoluyla elde edilirse, bu da onu haram statüsüne sokar. Kur'an-ı Kerim'de Bakara Suresi 276. ayette açıklandığı gibi, "Allah faizi mahveder, sadakaları ise bereketli kılar..." (Bakara Suresi 276).
İslam'da izin verilen yiyecek ve içeceklerin sınıflandırılmasına gelince:
- Bunlar, Allah'ın iyi ve helal olarak verdiği pirinç, mısır, sagu, soya fasulyesi, sebze, meyve ve diğerleri gibi tüm rızıklardır. Ayrıca denizden (sudan) elde edilen tüm yiyecekler. Domuz ve köpekler hariç tüm hayvanlar (tavuk, ördek, keçi, inek, manda, deve vb.) helaldir.
- Bunlar, Allah'ın iyi ve helal olarak verdiği pirinç, mısır, sagu, soya fasulyesi, sebze, meyve ve diğerleri gibi tüm rızıklardır. Ayrıca denizden (sudan) elde edilen tüm yiyecekler. Domuz ve köpekler hariç tüm hayvanlar (tavuk, ördek, keçi, inek, manda, deve vb.) helaldir.
- Ayrıca, avlanmak için eğitilmiş hayvanların avladıkları hayvanlar da helaldir.
Her türlü bal helaldir.
Diğer helal yiyecekler arasında helal malzemelerden yapılan her türlü içecek (kahve suyu, çay suyu, şurup, meyve suyu vb.) bulunur.
Diğer helal yiyecekler arasında helal malzemelerden yapılan her türlü içecek (kahve suyu, çay suyu, şurup, meyve suyu vb.) bulunur.
Bu yiyecek ve içeceklerin helal olmasının yanı sıra, aynı zamanda sevib yani tüketime uygun olması da gerekir.
Ancak yiyecek ve içeceklerin "seyyib" (mübah) niteliği konusunda farklı görüşler vardır.
Yiyeceklerin "seyyib" olarak kabul edilme kriterleri konusunda en az üç âlim görüşü vardır:
1. Vücuda veya zihne zarar vermeyen yiyeceklere "seyyib" yani tüketilmesi iyi olan yiyecekler denir. Bu görüşü İmam İbn Kesir, Tefsirul Kur'anil Azim adlı eserinde şöyle dile getirmiştir: "Şüphesiz Allah, yeryüzünde bulunan her şeyin, Allah katında helal ve hayırlı olması, yani iyi sayılan ve bedene ve akla zarar vermeyen yiyeceklerden tüketilmesine, mahlukatına izin vermiştir."
1. Vücuda veya zihne zarar vermeyen yiyeceklere "seyyib" yani tüketilmesi iyi olan yiyecekler denir. Bu görüşü İmam İbn Kesir, Tefsirul Kur'anil Azim adlı eserinde şöyle dile getirmiştir: "Şüphesiz Allah, yeryüzünde bulunan her şeyin, Allah katında helal ve hayırlı olması, yani iyi sayılan ve bedene ve akla zarar vermeyen yiyeceklerden tüketilmesine, mahlukatına izin vermiştir."
2. İştah açıcı bir yiyecek olursa ona seyyib denir. Bu görüşü İmam Şafii ve diğer âlimler de dile getirmişlerdir.
3. Helal olan, pis olmayan ve haram olmayan yiyeceklere seyyib denir. Bu görüş İmam Malik ve İmam Taberi tarafından dile getirilmiştir.
Yukarıdaki üç âlim görüşüne göre, helal, necis olmayan, haram olmayan, iştah açıcı ve bedene veya zihne zarar vermeyen yiyecekler sevib sayılır. Sevib sayılmayacak yiyecekler ise tüketilemez sayılır.
Ayet ve Hadislerde Gelen Uyarı
“Ey İnsanlar! Yer(yüzün)de bulunan (rızık)lardan helal, (bütün şüphelerden) tertemiz ve lezzetli olan(lar)ı yiyin. Şeytanın izlerine uy(up da helalleri haram, haramları helal say)mayın. Çünkü gerçekten o (şeytan) sizin için (zahiren dost görünen) apaçık bir düşmandır.”[Bakara, 168.]
“O size ancak (yalan ve kumar gibi) kötü şeyleri, (içki, iftira ve zina gibi) haddi aşan çirkin işleri (yapmanızı) ve Allah’a karşı (iftirada bulunmak üzere kendi kafanızdan: “Şu helaldir, bu haramdır!” gibi laflar etmenizi, böylece doğruluğunu) bilmediğiniz şeyleri (Allah adına) söylemenizi emretmektedir.”[Bakara, 169.]
Peygamber Efendimiz Hazret-i Muhammed Mustafa (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem); “Ey Sa’d! Yediğini temiz kıl (yediğinin helal ve temiz olmasına dikkat et) ki duası makbul bir kul olasın. Muhammed’in canı kabza-i kudretinde olan Allah’a yemin ederim ki muhakkak bir adam haram lokmayı karnına atarsa, ondan kırk gün amelleri kabul edilmez. Herhangi bir kulun eti haramdan ve fâizden biterse (meydana gelirse) ateş ona daha layıktır.” buyurdular.[ İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-Nihâye, 1/292.]
Haram Helal Konusunda Şüphe Edilen Şey Yenilince Yapılacak Dua
Müslümanlar için bir yiyeceğin helal olup olmadığından emin olmadığımızda nasıl dua edeceğimizi bilmek önemlidir. Hayatta, bir yiyeceğin helal mi yoksa haram mı olduğunu bilmediğimiz durumlarla sık sık karşılaşırız. Bu nedenle, o yiyecek şüpheli kabul edilir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) hadislerinde, şüpheli bir yiyecekle karşılaştığımızda ondan uzak durmanın en iyisi olduğunu belirtmiştir. "Şüpheli bir şeyde bulunan kimse, sanki haram bir şeyin içindeymiş gibidir." (Buhari ve Müslim rivayet etmiştir)
Müslümanların azınlıkta olduğu bir bölgeye seyahat eden bir kimseye, haram mı helal mi olduğundan henüz emin olmadığı bir yemek ikram edilirse durum değişir. Ya da bir arkadaşının veya başka birinin evi gibi bilmediği bir yerde yemek ikram edilirse durum değişir.
Böyle bir durumda yapılacak dua örnekleri şöyledir
"Allah'ım, yediğim yemek helal ise, (onu yedirenin) rızkını genişlet ve onu hayırla mükafatlandır. Eğer bu yemek haram veya süpheli ise, beni ve onu bağışla ve kıyamet günü (günahlarının) cezasını çekecek olanları rahmetinle benden uzak tut, ey merhametlilerin en merhametlisi olan Allah'ım."
"Allah'ım, yediğim yemek helal ise, (onu yedirenin) rızkını genişlet ve onu hayırla mükafatlandır. Eğer bu yemek haram veya süpheli ise, beni ve onu bağışla ve kıyamet günü (günahlarının) cezasını çekecek olanları rahmetinle benden uzak tut, ey merhametlilerin en merhametlisi olan Allah'ım."
"Allah'ım, beni bu yemekten koru. Beni korumazsan, bu yemeği midemde bırakma. Eğer onu midemde tutarsan, ondan kaynaklanan günahlardan beni koru. Beni günahtan korumazsan, tövbemi kabul et ve günahlarının cezasını çekenleri benden uzak tut. Eğer tövbemi kabul etmez ve onları benden uzak tutmazsan, azap karşısında bana sabır ver, ey merhametlilerin en merhametlisi olan Allah'ım."
Derleme @Dinierk
Hoş geldiniz. Fikirlerinizi paylaşmanızdan mutluluk duyarız