Ayasofya ve Kariye Camiinden sonra Kars'taki Ani Harabeleri içinde yer alan katedral camiye dönüştürülecek.
Kars ili sınırlarında, Ermenistan sınırına çok yakın bir noktada yer alan Ani Antik Kenti’nde bulunan Ani Katedrali (Surp Asdvadzadzin), restorasyon çalışmaları tamamlandığında yeniden cami olarak ziyarete açılacak.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Dünya Anıtlar Fonu tarafından yürütülen restorasyon projesi üç etap halinde planlandı. Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, ikinci etap çalışmalarının bu yıl içinde tamamlanmasının planlandığını, üçüncü etapla birlikte yapının ziyaretçilere açılacağını belirtti.
Yüzyıllardır birçok uygarlığa ev sahipliği yapan ve birçok savaşa tanıklık eden Ani, bir zamanlar bölgenin önemli bir merkeziydi. “1001 Kilise Şehri” olarak da anılan Ani’de, bugüne kadar 40 kilise, şapel ve anıt mezar tespit edildi. Ani Ören Yeri, 2016 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilmişti.
UNESCO mirası Ani
2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dahil edilen Ani Ören Yeri, 2016’da kalıcı listeye alındı. Yaklaşık 100 hektarlık bir alan üzerine kurulu Ani, sadece Fethiye Camisi’ni değil, Ebu’l Menuçehr Camisi (Ani Ulu Camisi), Selçuklu Mezarlığı ve Kümbetleri, Amenap’rkitch, Tigran Honents ve Abughamrents kiliseleri gibi hem Ermeni-Hristiyan hem de Türk-İslam dönemine ait pek çok kültürel yapıyı bünyesinde barındırıyor.
Ani Fethiye Cami
10. yüzyılın sonunda Ermeni Pakraduni Hanedanlığı tarafından inşa edilen yapı, dönemin en büyük katedrali olarak kabul ediliyor. II. Simbat tarafından 987 yılında başlanan inşa süreci, 1010 yılında Bagratlı Emiri I. Gagik’in eşi Katramide tarafından tamamlandı. Katedralin mimarı, aynı zamanda İstanbul Ayasofya Camisi’nin kubbesini de onaran Tridat (Dırtad) olarak biliniyor.
Selçuklu Sultanı Alparslan’ın 1064 yılında Ani’yi almasından sonra, dönemin Abbasi Halifesi Kaim bi-Emrillah tarafından “Ebu’l-Feth” (Fetihler Babası) unvanı verilen Alparslan, bir fetih geleneği olarak Ani’nin en büyük kilisesini camiye çevirdi. Tarihi metinlerde savaşın ardından katedralin kubbesindeki haç indirilerek yerine altın bir hilal yerleştirildiği ve Sultan Alparslan ilk cuma namazını da burada kıldı. Bu sebeple yapı, Anadolu’daki ilk fetih camisi olarak kabul ediliyor ve yapı kayıtlarda “Fethiye Camisi” ismiyle de anılıyor.
Katedral, Selçuklu fethinden sonra uzun süre cami olarak kullanıldı. 1199 yılında Ani’yi ele geçiren Gürcü-Ermeni Zakarid hanedanlığı döneminde yapı yeniden kiliseye çevrilerek Surp Asdvadzadzin (Tanrı’nın Kutsal Annesi) Katedrali adıyla Ermenilere hizmet verdi. Ancak 1319’daki büyük depremde kubbesi çöken yapı, ciddi hasar aldı. 1988’de yaşanan bir başka depremde ise kuzeybatı köşesi yıkıldı ve yapının çeşitli yerlerinde çatlaklar oluştu.
Selçuklu Sultanı Alparslan’ın 1064 yılında Ani’yi almasından sonra, dönemin Abbasi Halifesi Kaim bi-Emrillah tarafından “Ebu’l-Feth” (Fetihler Babası) unvanı verilen Alparslan, bir fetih geleneği olarak Ani’nin en büyük kilisesini camiye çevirdi. Tarihi metinlerde savaşın ardından katedralin kubbesindeki haç indirilerek yerine altın bir hilal yerleştirildiği ve Sultan Alparslan ilk cuma namazını da burada kıldı. Bu sebeple yapı, Anadolu’daki ilk fetih camisi olarak kabul ediliyor ve yapı kayıtlarda “Fethiye Camisi” ismiyle de anılıyor.
Katedral, Selçuklu fethinden sonra uzun süre cami olarak kullanıldı. 1199 yılında Ani’yi ele geçiren Gürcü-Ermeni Zakarid hanedanlığı döneminde yapı yeniden kiliseye çevrilerek Surp Asdvadzadzin (Tanrı’nın Kutsal Annesi) Katedrali adıyla Ermenilere hizmet verdi. Ancak 1319’daki büyük depremde kubbesi çöken yapı, ciddi hasar aldı. 1988’de yaşanan bir başka depremde ise kuzeybatı köşesi yıkıldı ve yapının çeşitli yerlerinde çatlaklar oluştu.
Ulaşım için:
Kars’tan Ani’ye araçla yaklaşık 45 dakika sürer. Kars’tan düzenli minibüs seferleri veya tur organizasyonlarıyla Ani’ye kolayca ulaşılabilir.
Özel araçla gitmek isteyenler için Kars-Anı yolu üzerinde tabelalar ve yönlendirmeler mevcuttur.
Ani Ören Yeri’nin sınırları Ermenistan’la bitişik olduğu için sınır kapısının açık olduğu dönemlerde Ermenistan tarafından da ziyaretçi kabul edilmektedir.
Ani Ören Yeri, açık hava müzesi niteliğinde olup, cami, sur ve diğer tarihi yapılarla çevrilidir. Ani Fethiye Cami, ören yerinin en görkemli yapılarından biri olarak öne çıkar.
Ani Fethiye Cami Ziyareti için Öneriler
Ani Ören Yeri’ni ziyaret etmek için en uygun zaman ilkbahar ve sonbahar aylarıdır; yazın hava çok sıcak, kışın ise soğuk olabilir.
Bölgeye giderken yanınıza mutlaka rahat yürüyüş ayakkabısı alın, zira ören yeri geniş ve taşlı yollar içerir.
Rehber eşliğinde gezi yaparsanız, Ani’nin tarihine ve Ani Fethiye Caminin mimari detaylarına dair çok daha zengin bilgiler edinebilirsiniz.
Ani Fethiye Cami çevresinde henüz tam bir turizm altyapısı gelişmediği için temel ihtiyaçlarınızı Kars’ta karşılamak faydalı olacaktır.
Hoş geldiniz. Fikirlerinizi paylaşmanızdan mutluluk duyarız