1175 yılında yapıldığı sanılan Kılıç Minare veya Mescitsiz Minare, Eskişehir Sivrihisar ilçe merkezinde yer almakta olup, adından anlaşıldığı gibi mescid /camiye sahip değildir.
Adını, Oğuz boylarının Kılıç aşiretinden aldığı söylense de genel olarak kent kılıçla fethedildiğinden ve kılıca dayanılarak hutbe okunan ilk mescit olmasından dolayı Kılıç Mescidi olarak anıldığı söylenir. Tümüyle ahşaptan yapıl mescidin 1924 yılında yıkılıp yok olması ile birlikte, hemen yanında yer alan Sivrihisar Ulu Caminin varlığından ötürü tekrar yapılmaması nedeniyle sadece minare kalmıştır.
Minare Selçuklu sanatının güzel bir örneği olup Kılıç Mahallesi’nde ve Kağnıpazarı meydanındadır. Kare planlı yüksek bir kübik kaide ve köşeleri pahlanarak sekizgene dönüştürülmüş pabuç bölümü üzerinde yükselen silindirik gövdeli ve tek şerefeli müstâkîl bir yapıdır. Düzgün kesme taş ve aralarda devşirme malzemenin de kullanıldığı kaidenin batı cephesinde, dört basamakla çıkılan dikdörtgen bir kapı açıklığı yer alır.
Pabuç bölümünde düzgün kesme taş kullanılmıştır. Tuğla örgülü gövde ile şerefenin mukarnas sıralarını taklit eden kornişi arasındaki bilezikte çinili bir kuşak dikkati çeker; korniş ile şerefe arasındaki bilezik üzerinde de, tuğla dişler arasına yatay olarak yerleştirilmiş bir çini kuşağı yer alır. Şerefe üzerinde yükselen silindirik peteğin tuğla gövdesi üzerinde de, tuğla örgü arasına düşey olarak yerleştirilmiş çift sıra çini levhalar bulunmaktadır. Çini kaplamaların, alt ve üst kenarlarından kabaralı çivilerle yüzeye tutturulmuş oldukları dikkati çekmektedir.
Minarenin âit olduğu Kılıç Mescidi’nin 1924 yılında yıktırıldığı bilinmektedir. Sivrihisar Ulu Camii’nin ahşap minberinin, yıktırılan mescitten taşındığı ileri sürülmüştür. Mescidin yanındaki bir mezartaşına dayanılarak, mescidin bânîsinin Şeyh Mehmed Efendi ve inşa tarihinin de 1175 olduğu genel bir kabul görmekle birlikte, bu husus kesinlikle doğrulanamadığı gibi, ahşap minberinin taşınmış olması da şüphelidir.
Kılıç Mescidi Nasıldı
Sivirihisar Belediyesi web sitesinde yer alan bilgiye göre, camiyi hatırlayanların ifadesine göre, “Kılıç Mescid Camiinin seviyesi, minare kapısının eşik seviyesinde idi. Camiye, mermer dairevi merdivenlerle kuzey istikametinden giriliyordu. Caminin batısında, halen mevcut evlerle arasında 2 metre genişliğinde bir daracık (dar sokak) bulunuyordu, Güııey (mihrab) duvarının, Yeni Hamam önünden geçen sokağa kadar uzandığı ve cami altında kepenkli ve kepenkleri kaldırıldığında sahn-ı nişin’e (boşlukta oturan mekana) tavan oluyordu. Minarenin güneyi boşluk olup, bu boşlukta güneye doğru mezarlar vardı.
Cami tümü ile ahşap olup pencere kanatları dahi kündekari tarzda yapılmış (Ulu Cami minberi gibi) süslü ve islemeli idi. Mescidin yanındaki mezar taşında “El-imam Sadr-ül kebir Horasan meşayihinden Şeyh Mehmed Efendi-1175” tarihî yazılı olduğunu beyanla; mescidin ölüm tarihinden evvel inşa edilmiş olması (1131) gerektiğini ifade etmiştir. Buna göre 1232 tarihli minberle arada yüzyıla yakın bir zaman olup minberin sonradan yapılmış olması mümkündür. Caminin bugün minaresi ayaktadır. Halen 4 büyük basamakla çıkılan kapısı, camiye bitişik olduğu batı cihetinde bulunmaktadır. Kaidesinin üzerinde bulunan dört köşe pabuçluk kısmı, köşelerinden pahlanarak silindir gövde ile uyuşmuştur. Minare 53 basamaklı olup, minarede çini kuşaklar vardır. Bu kuşaklardan biri şerefe peteklik altında, diğer ikisi şerefeden sonra bacanın ortasında ve külahın altındadır. Cam göbeği yeşil renklerdedir.
2018 yılında Sivrihisar Belediyesi tarafından başlatılan düzenleme ile minarenin etrafı açık havada namaz kılınabilecek hale getirilmiş, ancak Ulu caminin büyüklüğü ve meydanda olması nedeniyle yeterli cemaatin sağlanmaması, meydanda namaz kılınacak bir durum olmadığı için proje kağıt üzerinde kalmıştır
Adını, Oğuz boylarının Kılıç aşiretinden aldığı söylense de genel olarak kent kılıçla fethedildiğinden ve kılıca dayanılarak hutbe okunan ilk mescit olmasından dolayı Kılıç Mescidi olarak anıldığı söylenir. Tümüyle ahşaptan yapıl mescidin 1924 yılında yıkılıp yok olması ile birlikte, hemen yanında yer alan Sivrihisar Ulu Caminin varlığından ötürü tekrar yapılmaması nedeniyle sadece minare kalmıştır.
Minare Selçuklu sanatının güzel bir örneği olup Kılıç Mahallesi’nde ve Kağnıpazarı meydanındadır. Kare planlı yüksek bir kübik kaide ve köşeleri pahlanarak sekizgene dönüştürülmüş pabuç bölümü üzerinde yükselen silindirik gövdeli ve tek şerefeli müstâkîl bir yapıdır. Düzgün kesme taş ve aralarda devşirme malzemenin de kullanıldığı kaidenin batı cephesinde, dört basamakla çıkılan dikdörtgen bir kapı açıklığı yer alır.
Pabuç bölümünde düzgün kesme taş kullanılmıştır. Tuğla örgülü gövde ile şerefenin mukarnas sıralarını taklit eden kornişi arasındaki bilezikte çinili bir kuşak dikkati çeker; korniş ile şerefe arasındaki bilezik üzerinde de, tuğla dişler arasına yatay olarak yerleştirilmiş bir çini kuşağı yer alır. Şerefe üzerinde yükselen silindirik peteğin tuğla gövdesi üzerinde de, tuğla örgü arasına düşey olarak yerleştirilmiş çift sıra çini levhalar bulunmaktadır. Çini kaplamaların, alt ve üst kenarlarından kabaralı çivilerle yüzeye tutturulmuş oldukları dikkati çekmektedir.
Minarenin âit olduğu Kılıç Mescidi’nin 1924 yılında yıktırıldığı bilinmektedir. Sivrihisar Ulu Camii’nin ahşap minberinin, yıktırılan mescitten taşındığı ileri sürülmüştür. Mescidin yanındaki bir mezartaşına dayanılarak, mescidin bânîsinin Şeyh Mehmed Efendi ve inşa tarihinin de 1175 olduğu genel bir kabul görmekle birlikte, bu husus kesinlikle doğrulanamadığı gibi, ahşap minberinin taşınmış olması da şüphelidir.
Kılıç Mescidi Nasıldı
Sivirihisar Belediyesi web sitesinde yer alan bilgiye göre, camiyi hatırlayanların ifadesine göre, “Kılıç Mescid Camiinin seviyesi, minare kapısının eşik seviyesinde idi. Camiye, mermer dairevi merdivenlerle kuzey istikametinden giriliyordu. Caminin batısında, halen mevcut evlerle arasında 2 metre genişliğinde bir daracık (dar sokak) bulunuyordu, Güııey (mihrab) duvarının, Yeni Hamam önünden geçen sokağa kadar uzandığı ve cami altında kepenkli ve kepenkleri kaldırıldığında sahn-ı nişin’e (boşlukta oturan mekana) tavan oluyordu. Minarenin güneyi boşluk olup, bu boşlukta güneye doğru mezarlar vardı.
Cami tümü ile ahşap olup pencere kanatları dahi kündekari tarzda yapılmış (Ulu Cami minberi gibi) süslü ve islemeli idi. Mescidin yanındaki mezar taşında “El-imam Sadr-ül kebir Horasan meşayihinden Şeyh Mehmed Efendi-1175” tarihî yazılı olduğunu beyanla; mescidin ölüm tarihinden evvel inşa edilmiş olması (1131) gerektiğini ifade etmiştir. Buna göre 1232 tarihli minberle arada yüzyıla yakın bir zaman olup minberin sonradan yapılmış olması mümkündür. Caminin bugün minaresi ayaktadır. Halen 4 büyük basamakla çıkılan kapısı, camiye bitişik olduğu batı cihetinde bulunmaktadır. Kaidesinin üzerinde bulunan dört köşe pabuçluk kısmı, köşelerinden pahlanarak silindir gövde ile uyuşmuştur. Minare 53 basamaklı olup, minarede çini kuşaklar vardır. Bu kuşaklardan biri şerefe peteklik altında, diğer ikisi şerefeden sonra bacanın ortasında ve külahın altındadır. Cam göbeği yeşil renklerdedir.
2018 yılında Sivrihisar Belediyesi tarafından başlatılan düzenleme ile minarenin etrafı açık havada namaz kılınabilecek hale getirilmiş, ancak Ulu caminin büyüklüğü ve meydanda olması nedeniyle yeterli cemaatin sağlanmaması, meydanda namaz kılınacak bir durum olmadığı için proje kağıt üzerinde kalmıştır
Fotoğraflar : Erol Kara / @dinierk
.
Hoş geldiniz. Fikirlerinizi paylaşmanızdan mutluluk duyarız